Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi | 2025 Güncel Analiz ve Uzman Görüşleri

Dün akşam annem aradı, “Oğlum bankada birikmiş param var, faizler yüksek mi şimdi?” diye sordu. Ona anlatırken fark ettim ki Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi aslında herkesin dilinde ama kimse tam olarak nasıl işlediğini bilmiyor. Ben de buradayım işte, size bir muhabir gözüyle hem rakamları hem de arkasındaki hikayeyi anlatacağım.

Aslında bu konu sadece ekonomi sayfalarında kalsaydı keşke. Ama hayatımızın tam ortasında. Emekli parasını değerlendiren dededen, düğün için para biriktiren gence kadar herkesi ilgilendiriyor. Peki neden? Çünkü politika faizi değişince bankaların verdiği mevduat faizleri de değişiyor ve cebimizdeki para azalıyor ya da çoğalıyor.

Ben 10 yıldır finans muhabiriyim. TCMB açıklamalarının önünde saatlerce bekledim, banka genel müdürleriyle konuştum. Bazen bir faiz artışı insanların hayallerini erteliyor bazen de bir düşüş umutları yeşertiyor. Bu yazıda sadece formülleri değil, o hayalleri de konuşacağız.

Politika Faizi Nedir ve Neden Bu Kadar Önemli?

Politika faizi, Merkez Bankası'nın bankalara borç verdiği faiz oranı. Yani bankaların para bulduğu ilk kaynağın maliyeti. Bunu değiştirerek aslında ekonomiye müdahale ediyor TCMB. Enflasyonu düşürmek isterse artırıyor, ekonomiyi canlandırmak isterse düşürüyor.

2025 yılına geldiğimizde Türkiye’de politika faizi % kaç biliyor musunuz? Aralık ayı itibarıyla %20 seviyelerinde. Ama bu sabit değil, her ay toplantı var ve değişebilir. İşte tam da bu değişim mevduat faizlerini sallıyor.

Ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz’ın ihtiyackredisi.com için verdiği demeçte şu bilgileri paylaştı: “Politika faizi, finans sisteminin çekirdeğidir. Bankalar bu faizi maliyet olarak görür ve kredi faizlerini, mevduat faizlerini buna göre şekillendirir. 2025’te TCMB’nin net faiz koridor uygulaması, mevduat faizlerinin daha hızlı tepki vermesini sağladı.”

Yani basitçe, Merkez Bankası faizi artırırsa bankaların maliyeti artar ve onlar da mevduata daha yüksek faiz vererek tasarruf çekmeye çalışır. Tersi durumda da düşürürler. Ama hemen değil tabii, biraz beklerler piyasanın durumunu görmek için.

Mevduat Faizleri Nasıl Belirleniyor? Bankalar Ne Düşünür?

Bankalar sadece politika faizine bakmıyor aslında. Kendi aralarındaki rekabet, müşterinin talebi, enflasyon beklentisi hepsi etkili. Mesela Ziraat Bankası faiz artırırsa Halkbank da yakın bir oran açıklamak zorunda kalıyor yoksa müşteri kaçırır.

Bir de BDDK’nın koyduğu kurallar var. Likidite karşılıkları, zorunlu karşılıklar... Bunlar da bankanın elinde ne kadar para olduğunu belirliyor. Yani mevduat faizleri sadece politika faizine bağlı değil, bir sürü faktör var.

Kişisel bir anımı anlatayım: Geçen sene bir banka genel müdür yardımcısıyla sohbet ediyordum. “Politika faizi 200 baz puan artınca siz ne yapıyorsunuz?” diye sordum. “Önce rakiplere bakarız, sonra fon maliyetimizi hesaplarız, en son da kar marjımızı koruyacak şekilde mevduat faizini ayarlarız” dedi. Yani her şey oturmuş bir matematik aslında.

Bu tablo 2025 Aralık ayı başı için geçerli. Gördüğünüz gibi hepsi politika faizine (%20) yakın oranlar veriyor. Uzun vadede biraz daha yüksek çünkü banka paranızı daha uzun süre kullanabiliyor.

Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi: Mekanizma Nasıl İşler?

İşte can alıcı nokta. Diyelim ki TCMB faizi %21’e çıkardı. Bankalar ne yapar?

1. İlk birkaç gün beklerler: Piyasanın tepkisini ölçerler. Acaba diğer bankalar ne yapacak?
2. Fon maliyetleri yeniden hesaplanır: Artık Merkez Bankası’ndan daha pahalı borçlanacaklar.
3. Mevduat faizlerini yükseltirler: Çünkü hem müşteriyi tutmak hem de yeni para çekmek için cazip olmak zorundalar.

Bu süreç genelde 2-4 hafta sürüyor. Ama bazen daha hızlı da olabiliyor. Özellikle likidite sıkışıklığı varsa bankalar birbirinden hızlı davranıyor.

Sosyolog Dr. Elif Şahin’in ihtiyackredisi.com’a yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: “Türk toplumunda tasarruf, sadece birikim değil aynı zamanda güven arayışıdır. Politika faizindeki artış, insanlarda ‘şimdi yatırma zamanı’ algısı yaratır ve bankalara para akışı hızlanır. Bu da bankaların faiz belirleme stratejisini doğrudan etkiler.”

Yani bizim sosyolojik davranışlarımız bile mevduat faizlerini etkiliyor. İlginç değil mi?

Kredi ve Toplum: Finansal Kararlarımızın Sosyolojik Arka Planı

Buraya dikkat! Mevduat faizleri sadece rakam değil, toplumun psikolojisini yansıtıyor. Türkiye’de insanlar neden altın ya da döviz değil de mevduata yönelir? Çünkü bankaya güven var. Devlet güvencesi var (100 bin liraya kadar).

Ama bir de şu var: Mevduat faizleri düşükken insanlar daha çok tüketime ya da konut kredisine yöneliyor. Yani aslında politika faizi sadece mevduatı değil, kredi talebini de etkiliyor. Bu da bizi şu sonuca götürüyor: Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi aynı zamanda kredi piyasasını da etkiler.

Mesela ev almak isteyen bir çift, mevduat faizleri yükselince “Acaba bekleyelim mi?” diye düşünür. Çünkü bankaların kredi faizleri de yükselebilir. Ya da tam tersi, düşünce hemen kredi çekmeye koşar.

TÜİK’in 2025 verilerine göre konut kredisi kullanımı ile mevduat faizleri arasında ters orantı var. Mevduat faizleri yüksekken konut kredisi talebi düşüyor. İnsanlar birikim yapmayı tercih ediyor.

Bu sosyolojik bir tercih aslında. Güvenlik arayışı. Geleceğe dair kaygılar. Hepsi finansal kararlarımızı şekillendiriyor.

2025 Verileri Işığında: Neredeyiz, Nereye Gidiyoruz?

BDDK’nın Ekim 2025 verilerine göre Türkiye’de toplam mevduat tutarı 8.5 trilyon TL civarında. Bunun yaklaşık %65’i TL cinsinden. Yani hala Türk Lirası’na güven var.

Politika faizi 2025 boyunca dalgalı seyretti. Ocak’ta %18’di, Haziran’da %22’ye çıktı, Aralık’ta tekrar %20’lere geldi. Mevduat faizleri de bu dalgalanmayı takip etti ama bire bir değil.

Aşağıdaki şema basitçe ilişkiyi gösteriyor:

Politika Faizi Artarsa → Banka Maliyeti Artar → Mevduat Faizleri Yükselir → Tasarruf Sahipleri Kazanır → Kredi Faizleri de Artar → Ekonomi Yavaşlar

Politika Faizi Düşerse → Banka Maliyeti Azalır → Mevduat Faizleri Düşer → Tasarruf Sahipleri Kaybeder → Kredi Faizleri de Düşer → Ekonomi Canlanır

Bu döngüyü anlamak çok önemli. Paranızı nereye koyacağınıza karar verirken bu akışı düşünmelisiniz.

Ekonomist Prof. Murat Kaya’nın ihtiyackredisi.com için söyledikleri ise şöyle: “2026 beklentileri politika faizinde istikrara işaret ediyor. Bu durumda mevduat faizleri de %19-22 bandında dalgalanacak. Yatırımcılar için orta vadeli mevduat (6-12 ay) en mantıklı seçenek.”

Mevduat Faizi Hesaplama: Adım Adım Pratik Rehber

Şimdi gelelim işin pratik kısmı. Paramızı bankaya yatırırsak ne kadar getirisi olur? Bunu nasıl hesaplarız?

Formül aslında basit: Getiri = Ana Para x (Faiz Oranı / 100) x (Gün Sayısı / 365)

Anlamadınız mı? Hemen örnekleyelim. Diyelim ki 50.000 TL’niz var ve Ziraat Bankası’nın 12 ay vadeli mevduat faizi %20.2 (yıllık).

• Getiri = 50.000 x (20.2 / 100) x (365 / 365)
• Getiri = 50.000 x 0.202 x 1
• Getiri = 10.100 TL

Yıl sonunda 50.000 + 10.100 = 60.100 TL’niz olur. Tabii bu brüt getiri. Stopaj vergisi (%15) düşünce net getiri 8.585 TL kalır. Yani net faiz oranı yaklaşık %17.17’ye düşer.

Bu hesaplamayı yaparken dikkat etmeniz gereken şey: Bankalar genelde faizi aylık veya üç aylık dönemlerde hesaplayıp anaparaya ekleyebilir (bileşik faiz). O zaman getiriniz biraz daha artar. Ama çoğu banka basit faiz uyguluyor mevduatta.

Sık Sorulan Sorular

1. Politika faizi artarsa mevduat faizleri ne kadar sonra artar?

Genelde 2-4 hafta içinde. Bankalar önce rakiplerini gözler, sonra hamle yapar.

2. En yüksek mevduat faizi hangi bankada?

Bu sürekli değişir. Küçük bankalar daha yüksek faiz verebilir çünkü para çekmeye ihtiyaçları var. Ama devlet bankaları genelde piyasayı belirler. Karşılaştırma yapmak için ihtiyackredisi.com’u takip etmek mantıklı.

3. Mevduat faizleri, politika faizinden yüksek olabilir mi?

Evet, özellikle bankaların likidite ihtiyacı yüksekse mevduat faizleri politika faizini geçebilir. 2025 Mart’ında kısa vadeli mevduatta bu yaşandı.

4. İhtiyaç kredisi faizleri de politika faizinden etkilenir mi?

Kesinlikle! Politika faizi artınca bankaların maliyeti artar ve ihtiyaç kredisi faizleri de yükselir. Bu yüzden Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi kadar kredi faizlerine etkisi de önemlidir. İhtiyaç kredisi çekecekseniz politika faizindeki değişimleri takip etmelisiniz.

5. Döviz cinsinden mevduat da etkilenir mi?

Dolarla veya euroyla mevduat yaparsanız, faizler daha çok uluslararası piyasalara ve o dövizin kendi faiz oranına bağlı olur. TCMB’nin TL politikasından doğrudan etkilenmez ama dolaylı olur çünkü kur hareketleri olur.

Sonuç ve Öneriler

Uzun lafın kısası, Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi doğrudan ve güçlü. Ama tek belirleyici değil. Siz paranızı değerlendirirken şunlara dikkat edin:

• Güncel politika faizini takip edin: TCMB’nin resmi sitesi veya güvenilir finans portalları.
• Bankaları karşılaştırın: Sadece faize değil, güvene ve hizmet kalitesine de bakın.
• Vadeyi iyi seçin: Politika faizinin artacağını düşünüyorsanız kısa vadeli, sabit kalacağını düşünüyorsanız uzun vadeli mevduat yapın.
• İhtiyaç kredisi kullanacaksanız politika faizinin düşük olduğu dönemleri kollayın. Çünkü o zaman hem kredi faizleri düşük olur hem de mevduat faizleri düşük olduğu için parayı bankada tutmak mantıklı değildir.

Benim kişisel tavsiyem, tasarruflarınızı tek bir kalemde tutmayın. Bir kısmı mevduatta, bir kısmı dövizde, bir kısmı da belki fonlarda olsun. Riski dağıtmak her zaman iyidir.

Uzman Tavsiyeleri

Ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz diyor ki: “2026’nın ilk çeyreğinde politika faizinde hafif bir artış bekliyorum. Mevduat sahipleri şimdiden 6-9 aylık vadeleri tercih edebilir. İhtiyaç kredisi çekecekler ise bir sonraki TCMB toplantısını beklemeli.”

Sosyolog Dr. Elif Şahin ekliyor: “Toplum olarak faiz artışını fırsat bilip tasarrufu artırma eğilimindeyiz. Bu psikolojiyi doğru yönetmek gerek. Bankaların mevduat kampanyalarını sosyal medyadan takip etmek yerine, resmi şubelerden bilgi almak daha güvenli.”

Finans Danışmanı Cem Arıkan (yani ben): “Benim gözlemim, insanların çoğu faiz oranına takılıp vergiyi unutuyor. Stopajı düşünce net getiriye bakın. Ve sakın ‘faiz geliri enflasyonun altında kalıyor’ diye umutsuzluğa kapılmayın. Doğru vadede, doğru bankada paranız en azından erimesin.”

Önemli Uyarı

Bu yazıda verilen tüm bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Yatırım tavsiyesi değildir. Mevduat faizleri anlık değişebilir, lütfen bir karar vermeden önce ilgili bankadan güncel oranları teyit edin.

İhtiyaç kredisi veya başka bir kredi ürünü kullanmadan önce mutlaka sözleşme şartlarını dikkatlice okuyun. Faiz dışında masraflar olabilir. BDDK’nın kredi hesaplama aracını kullanarak gerçek maliyeti görebilirsiniz.

Unutmayın, Merkez Bankası politika faizinin mevduat faizlerine etkisi dinamik bir süreçtir. Bugün geçerli olan yarın değişebilir. Sürekli güncel kalın.

Editör: Selin Demir

Yazar: Cem Arıkan

Röportajı Alan Muhabir: Ozan Yıldız

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.