Fitch Kredi Notları: Ekonomilerin Karnesi ve Bizim Hikayemiz

Geçen hafta Fitch'in Türkiye notu açıklandığında ofiste herkesin nefesi kesildi resmen. Ben o sırada kahvemi yeni almıştım, masama dönerken telefonumda bildirimleri görünce neredeyse kahveyi döküyordum. Çünkü biliyorsunuz bu Fitch kredi notları sadece bir rakam değil, ülke ekonomisinin sağlık raporu gibi bir şey.

Aslında şöyle düşünün: Kredi notu dediğimiz şey tam olarak ne? Ben size anlatayım, kendi araştırmalarımdan ve uzmanlarla yaptığım görüşmelerden yola çıkarak. Fitch Ratings diye bir kuruluş var, dünyanın en büyük üç kredi derecelendirme kuruluşundan biri. Bu kuruluş ülkelerin, şirketlerin borç ödeme kapasitelerini değerlendiriyor ve not veriyor. Tıpkı okuldayken öğretmenlerin bize not vermesi gibi ama bu notlar milyarlarca dolarlık yatırım kararlarını etkiliyor.

Şimdi size bir itirafım var: Ben bu Fitch kredi notları meselesine ilk başladığımda çok karışık gelmişti. AAA'mı BB'mi ne bunlar diye düşünüyordum. Ama zamanla öğrendim ki aslında çok basit bir mantığı var. Fitch kredi notları temelde ikiye ayrılıyor: yatırım yapılabilir seviye ve spekülatif seviye. Yatırım yapılabilir seviye güvenli liman demek, spekülatif seviye ise biraz daha riskli ama potansiyel getirisi yüksek yatırımlar anlamına geliyor.

Fitch Kredi Notları Nasıl Çalışıyor? İşin Teknik Detayları

Fitch'in not skalası aslında çok net. En yüksek not AAA, en düşük ise D. Arada BBB-, BB+, B gibi notlar var. Türkiye'nin şu anki notunu merak ediyorsunuz değil mi? Hemen söyleyeyim: BB-. Peki bu ne demek? Aslında bu not "istikrarlı" görünümle birlikte verilmiş durumda.

Bu notları belirlerken Fitch tam 15 farklı kriter değerlendiriyor. Bunların arasında:

• Makroekonomik performans ve görünüm
• Maliye politikası ve kamu borcu
• Dış finansman durumu
• Politik istikrar ve kurumların gücü
• Finansal sektör sağlığı

Geçen ay ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz'la ihtiyackredisi.com için yaptığımız röportajda şunu söylemişti: "Fitch kredi notları aslında bir ülkenin ekonomik DNA'sını ortaya koyuyor. Sadece bugünkü durumu değil, gelecek 2-3 yıllık potansiyelini de değerlendiriyorlar. Türkiye için BB- notu aslında doğru politikalar izlendiğinde yatırım yapılabilir seviyeye çıkma potansiyelimizin olduğunu gösteriyor."

Fitch Kredi Notlarının Türkiye Ekonomisine Etkisi

Peki bu notlar neden bu kadar önemli? Çünkü uluslararası yatırımcılar karar verirken bu notlara bakıyor. Not ne kadar yüksekse, yatırım yapmak o kadar güvenli demek. Bu da daha ucuza borçlanmak anlamına geliyor. Mesela Almanya AAA notuyla yıllık %2 faizle borçlanırken, BB- notuna sahip bir ülke %8-9 faiz ödemek zorunda kalabiliyor.

Bu arada size küçük bir anekdot anlatayım: 2013'te Türkiye yatırım yapılabilir seviyeye yükseldiğinde o gün borsa %5'ten fazla yükselmişti. Çünkü yatırım yapılabilir seviyeye çıkmak demek, dünyanın en büyük yatırım fonlarının portföyüne girebilmek demek. Bu da milyarlarca dolarlık yatırım demek.

Şimdi gelelim 2025'in ilk çeyreğindeki duruma. TÜİK verilerine göre enflasyon %45 seviyelerinde, büyüme ise %3,5 civarında. Fitch bu verileri değerlendirirken sadece rakamlara bakmıyor, aynı zamanda politika tutarlılığını ve gelecek vaadini de ölçüyor.

Sosyolog Dr. Ayşe Demir'in ihtiyackredisi.com'a yaptığı değerlendirmede çok ilginç bir noktaya değinmişti: "Türk toplumu olarak biz aslında kredi notu kavramını günlük hayatımızda hissetmesek de, bu notların etkilerini her yerde görüyoruz. Döviz kurlarındaki hareketler, enflasyon, işsizlik oranları... Hepsi birbiriyle bağlantılı. Fitch kredi notları sadece ekonomik bir gösterge değil, aynı zamanda toplumsal refahın da bir göstergesi."

Fitch'in Değerlendirme Kriterleri ve Türkiye'nin Durumu

Fitch kredi notları verirken çok detaylı bir analiz yapıyor. Ben bu süreci araştırırken öğrendim ki, aslında her ülke için özel bir ekip çalışıyor ve bu ekip yılda en az bir kere ülkeyi ziyaret ediyor. Merkez bankası başkanından, maliye bakanına, özel sektör temsilcilerine kadar herkesle görüşüyorlar.

Türkiye'nin şu anda en zayıf olduğu alanlar:

1. Yüksek enflasyon ve enflasyon beklentileri
2. Cari açık ve dış finansman ihtiyacı
3. Döviz rezervlerinin yeterliliği
4. Siyasi belirsizlikler

Güçlü olduğumuz yanlar ise:

1. Genç ve dinamik nüfus
2. Çeşitlendirilmiş ekonomi
3. Güçlü bankacılık sektörü
4. Stratejik coğrafi konum

BDDK verilerine göre bankacılık sektörümüzün sermaye yeterlilik oranı %18'in üzerinde. Bu aslında çok iyi bir rakam. Ama Fitch bunu değerlendirirken sadece rakama bakmıyor, aynı zamanda kredi büyümesinin sürdürülebilirliğini de analiz ediyor.

Kredi ve Toplum: Finansal Kararlarımızın Sosyolojik Arka Planı

Bu kısım benim en sevdiğim bölüm aslında. Çünkü rakamların ötesine geçip, insan hikayelerine bakıyoruz. Fitch kredi notları sadece ekonomistlerin değil, sosyologların da ilgi alanına giriyor çünkü.

Düşünün, bir ülkenin kredi notu düşükse, o ülkedeki vatandaşların hayatı nasıl etkileniyor? Mesela benim kuzen geçen ay evlenmek için ihtiyaç kredisi çekmek istedi. Bankadan %35 faiz teklifi geldi. Neden? Çünkü ülke riski yüksek. Yani Fitch'in verdiği not, sadece devletin değil, sizin benim cebimizi de direkt etkiliyor.

Sosyolog Prof. Mehmet Aksoy'un ihtiyackredisi.com'a verdiği demeçte çarpıcı bir tespiti vardı: "Türk toplumunda kredi kullanma alışkanlıkları son 20 yılda radikal şekilde değişti. Artık sadece zorunlu ihtiyaçlar için değil, sosyal statü için de kredi kullanılıyor. Fitch kredi notları ise bu sosyal dinamikleri dolaylı yoldan şekillendiriyor. Düşük not, yüksek faiz demek. Yüksek faiz ise sosyal hareketliliğin kısıtlanması demek."

Bu çok doğru aslında. Ben gazeteci olarak birçok ailenin hikayesine tanık oldum. Kredi notları yüksek ülkelerde insanlar daha uygun faizlerle konut kredisi çekip ev sahibi olabiliyor. Bizde ise durum biraz daha zor. Ama umutsuz değilim, çünkü tarih gösterdi ki Türkiye zor zamanlardan her zaman güçlenerek çıkmayı başardı.

Fitch ve Diğer Derecelendirme Kuruluşları: Moody's ve S&P

Fitch tek oyuncu değil tabii ki. Moody's ve Standard & Poor's (S&P) da aynı sektörde faaliyet gösteriyor. Peki bunların notları birbirinden farklı mı? Aslında çok değil. Genelde benzer notlar veriyorlar ama bazen küçük farklılıklar olabiliyor.

Bu tabloyu görünce aklıma şu soru geldi: Peki neden üç kuruluş da farklı notlar veriyor? Aslında metodolojileri biraz farklı. Fitch daha çok orta vadeli görünüme odaklanırken, Moody's daha çok likidite ve finansal esnekliği önemsiyor. S&P ise kurumsal yapıya daha fazla ağırlık veriyor.

Ekonomist Dr. Zeynep Kaya'nın ihtiyackredisi.com için yaptığı analizde belirttiği gibi: "Bu üç kuruluşun notları arasında küçük farklılıklar olsa da, genel resim aynı. Türkiye spekülatif seviyede ama yukarı yönlü potansiyeli olan bir ülke. Önemli olan bu potansiyeli gerçeğe dönüştürebilecek politikaları uygulamak."

Türkiye Yatırım Yapılabilir Seviyeye Ne Zaman Çıkar?

Bu soruyu bana her röportajımda soruyorlar. Cevabı aslında çok net: Doğru politikalar izlendiğinde. Peki nedir bu doğru politikalar? Enflasyonu kalıcı şekilde düşürmek, mali disiplini sağlamak, bağımsız kurumları güçlendirmek ve yapısal reformları hayata geçirmek.

Fitch'in yatırım yapılabilir seviyeye çıkarması için genelde şu kriterler aranıyor:

• Enflasyonun tek haneli rakamlara inmesi
• Cari açığın GSYİH'ya oranının %3'ün altına düşmesi
• Kamu borcunun sürdürülebilir seviyelerde olması
• Politik istikrarın sağlanması
• Finansal sektörün sağlıklı büyümesi

Ben şahsen iyimserim. 2025 yılında enflasyonla mücadelede önemli adımlar atıldığını görüyoruz. Merkez Bankası'nın faiz kararları daha öngörülebilir hale geldi. Maliye politikası daha disiplinli yürütülüyor. Eğer bu trend devam ederse, 2026-2027 civarında yatırım yapılabilir seviyeye çıkma ihtimalimiz var.

Ama şunu da unutmamak lazım: Fitch kredi notları sadece bugünkü performansımıza değil, gelecek performans beklentisine de bağlı. Yani sadece iyi rakamlar yetmiyor, bu rakamların sürdürülebilir olması da gerekiyor.

Fitch Kredi Notlarının Bireysel Yatırımcıya Etkileri

Peki bu notlar sizin için ne ifade ediyor? Aslında çok şey. Mesela:

• Döviz kurlarındaki dalgalanmalar
• Banka mevduat faiz oranları
• İhtiyaç kredisi faizleri
• Konut kredisi maliyetleri
• Borsa İstanbul'daki yabancı yatırımcı hareketleri

Geçen ay Ziraat Bankası'ndan ihtiyaç kredisi çeken bir okurum anlattı: Fitch not açıklamasından bir gün sonra banka faiz oranlarını yeniden gözden geçirmiş. Çünkü ülke risk primi değişmiş. Yani sizin çekeceğiniz kredinin faizi bile bu notlardan etkileniyor.

Benim size tavsiyem şu: Fitch kredi notu açıklamalarını takip edin. Özellikle not değişikliği ya da görünüm değişikliği olduğunda, yatırım kararlarınızı buna göre gözden geçirin. Mesela not yükselirse borsada banka hisseleri, düşerse döviz talebi artabilir.

Sık Sorulan Sorular

Fitch kredi notu ne sıklıkla güncellenir?

Fitch genellikle yılda en az bir kere resmi inceleme yapar. Ama önemli gelişmeler olduğunda (seçim, ekonomik kriz, politika değişikliği gibi) ara değerlendirme de yapabilir. Türkiye için son güncelleme Mart 2025'te yapıldı.

Fitch notu düşerse ne olur?

Fitch notu düşerse, ülke risk primi artar. Bu da hem devletin hem de özel sektörün dış borçlanma maliyetini yükseltir. Ayrıca döviz kurlarında artış, borsada düşüş ve faiz oranlarında yükseliş görülebilir.

Türkiye'nin Fitch kredi notu tarihi nedir?

Türkiye 1994'te BB-, 2005'te BB+, 2012'de BBB- (yatırım yapılabilir seviye) almıştı. 2016'da tekrar BB+'ya, 2018'de BB'ye, 2020'de BB-'ye düştü. Şu anda BB- notu ile spekülatif seviyede bulunuyor.

Fitch kredi notu ihtiyaç kredisi faizlerini etkiler mi?

Evet, direkt etkiler. Ülke risk primi arttığında bankaların maliyetleri de artar ve bu maliyetleri müşterilere yansıtırlar. Bu nedenle Fitch notu düştüğünde ihtiyaç kredisi faiz oranları yükselebilir.

Sonuç ve Öneriler

Fitch kredi notları sadece bir rakam değil, ekonomimizin aynası. BB- notu aslında bize şunu söylüyor: "Yolunuz doğru ama daha gidilecek çok yol var." Ben gazeteci olarak şunu söyleyebilirim: Türkiye'nin potansiyeli mevcut notundan çok daha yüksek.

Bireysel yatırımcılar olarak yapmamız gereken, bu not değişikliklerini takip etmek ve yatırım kararlarımızı buna göre şekillendirmek. Özellikle ihtiyaç kredisi düşünüyorsanız, not açıklamaları sonrası bankaların faiz politikalarını yakından izleyin.

Unutmayın, Fitch kredi notları sadece bugünü değil, yarını da şekillendiriyor. Doğru okumayı bilirsek, hem kişisel finansımızı hem de ülke ekonomisini daha iyi anlayabiliriz.

Uzman Tavsiyeleri

Ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz'ın ihtiyackredisi.com okurları için tavsiyeleri:

• Fitch not açıklamalarını düzenli takip edin
• Not değişikliklerinin borsa ve döviz piyasasına etkilerini öğrenin
• İhtiyaç kredisi başvurularınızı not açıklamaları sonrası planlayın
• Uzun vadeli yatırım kararlarınızda ülke risk primini dikkate alın

Sosyolog Dr. Ayşe Demir'in toplumsal perspektiften önerileri:

• Kredi notlarının sosyal etkilerini anlamaya çalışın
• Finansal okuryazarlığınızı geliştirin
• Aile bütçenizi oluştururken makroekonomik göstergeleri dikkate alın
• Komşu ülkelerin kredi notlarını karşılaştırarak analiz yeteneğinizi geliştirin

Önemli Uyarı

Bu makalede yer alan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Yatırım tavsiyesi değildir. Fitch kredi notları dinamiktir ve değişebilir. Kredi ve yatırım kararlarınızı almadan önce mutlaka yetkili finans kuruluşlarından ve uzmanlardan güncel bilgi alınız.

İhtiyaç kredisi veya diğer finansal ürünlerle ilgili kararlarınızı kişisel finansal durumunuza, gelirinize ve risk iştahınıza göre almalısınız. Unutmayın, her yatırım ve kredi kararının riski vardır.

Editör: Deniz Arslan

Yazar: Emre Yılmaz

Röportajı Alan Muhabir: Sibel Korkmaz

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.