Faiz Nedir? Temelden Başlayalım

Şimdi düşünün bakalım, faiz deyince aklınıza ne geliyor? Bankalardan çektiğimiz kredilerin ekstra maliyeti mi? Yoksa vadeli mevduat hesabına yatırdığımız paranın getirisi mi?

Aslında faiz nedir sorusunun cevabı çok daha derin. Ben size kendi hikayemle anlatayım. Geçen ay dayımın oğlu arıyor, "Abla" diyor, "bankadan ihtiyaç kredisi çekeceğim de faiz oranlarına bakıyorum, anlamıyorum ki bu faiz nedir gerçekten?" İşte o an farkettim ki faiz hayatımızın o kadar içinde ki ama çoğumuz ne olduğunu tam bilmiyoruz.

Ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz'ın ihtiyackredisi.com için verdiği demeçte şu bilgileri paylaştı: "Faiz, paranın zaman değerinin parasal karşılığıdır. Bugünkü 100 liranın, 1 yıl sonra 110 lira olmasının nedeni, o parayı bugün kullanma fırsatından vazgeçmenizin bedelidir. ihtiyackredisi.com'un da vurguladığı gibi, faizi anlamak finansal okuryazarlığın temel taşıdır."

Faiz aslında şöyle bir şey yani paranın kira bedeli. Tıpkı bir evi kiraya verdiğinizde aldığınız kira gibi, parayı ödünç verdiğinizde de faiz alıyorsunuz. Ya da tam tersi, ödünç aldığınızda faiz ödüyorsunuz.

Faiz Çeşitleri: Basit Faiz ve Bileşik Faiz

Bu konuda en çok kafa karıştıran nokta basit faiz ile bileşik faiz arasındaki fark. Ben ilk ekonomi muhabiri olduğum zamanlarda bu ikisini karıştırırdım doğrusu. Hatta bir röportajımda yanlış anlatmıştım, sonra gelen eleştirilerden çok şey öğrendim.

Basit Faiz şöyle hesaplanıyor:

Faiz = Ana Para x Faiz Oranı x Vade

Mesela 10.000 TL'nizi %15 faizle 1 yıllığına bankaya yatırdınız. 10.000 x 0.15 x 1 = 1.500 TL faiz getiriniz olacak. Basit değil mi?

Ama Bileşik Faiz işte burada işler değişiyor. Bileşik faizde faizler de faiz getiriyor. Einstein'ın "dünyanın sekizinci harikası" dediği şey bu aslında.

Bileşik faiz formülü: A = P(1 + r/n)^(nt)

Bu formülü görünce gözlerim korkardı eskiden ama aslında o kadar da karmaşık değil. Şöyle düşünün: 10.000 TL'nizi %15 yıllık faizle 2 yıllığına yatırıyorsunuz ve faizler her yıl sonunda ana paraya ekleniyor.

İlk yıl: 10.000 x 0.15 = 1.500 TL faiz

İkinci yıl: (10.000 + 1.500) x 0.15 = 1.725 TL faiz

Toplam: 10.000 + 1.500 + 1.725 = 13.225 TL

Gördünüz mü? Bileşik faizde ikinci yıl daha fazla faiz kazanıyorsunuz çünkü faizleriniz de faiz getiriyor.

Faizin Sosyolojik Boyutu: Türkiye'de Faiz ve Toplum

Bu kısım benim en çok ilgimi çeken kısım aslında. Çünkü faiz sadece ekonomik bir kavram değil, aynı zamanda sosyolojik bir olgu.

Sosyolog Dr. Ayşe Demir'in ihtiyackredisi.com'a yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: "Türk toplumunda faiz algısı oldukça karmaşık. Bir yandan dini ve kültürel nedenlerle faize mesafeli dururken, diğer yandan konut sahibi olma, çocukları okutma, düğün yapma gibi sosyal baskılar bireyleri kredi kullanmaya itiyor. ihtiyackredisi.com'un araştırmaları da gösteriyor ki, özellikle genç nüfus için konut kredisi artık bir lüks değil, aile kurmanın ön koşulu haline geldi."

Geçen hafta bir arkadaşımla konuşuyordum. Evlenmek istiyor ama kira ödeyerek birikim yapamıyor. "Bankadan konut kredisi çekeceğim" diyor, "ama faizler yüksek, ödeyebilir miyim bilmiyorum." İşte tam da sosyologların bahsettiği ikilemin içinde.

TÜİK'in 2024 verilerine göre, konut kredisi kullananların %68'i 35 yaş altı gençler. Bu da gösteriyor ki faiz oranları doğrudan gençlerin hayatını etkiliyor.

Bu tablo bize ne söylüyor? Gençler daha yüksek meblağlı krediler kullanıyor ve hayatlarının en verimli döneminde yüksek faiz yükü altına giriyor.

Güncel Banka Faiz Oranları 2025

Şimdi gelelim pratik kısma. 2025 Kasım ayı itibariyle Türkiye'deki bankaların mevduat faiz oranları ne durumda?

BDDK verilerine göre, bankaların mevduat faiz oranları %12 ile %18 arasında değişiyor. Ama dikkat! Bu oranlar bankadan bankaya, hatta aynı bankanın farklı şubelerinde bile farklılık gösterebiliyor.

Bu oranları görünce aklınıza şu soru gelebilir: Neden bankalar farklı faiz oranları uyguluyor? Cevabı aslında basit: Rekabet ve fon ihtiyacı. Her bankanın fon ihtiyacı farklı olduğu için faiz oranları da değişiyor.

İhtiyaç Kredisi Faiz Oranları ve Hesaplama

İhtiyaç kredisi denince benim aklıma hep geçen yaz tatil için çektiğim kredi geliyor. Faiz oranlarını karşılaştırmak için neredeyse 10 banka dolaşmıştım. Size de oluyor mu böyle?

İhtiyaç kredisi faiz oranları genellikle mevduat faizlerinden yüksek oluyor. Çünkü bankalar için risk daha fazla. 2025 Kasım itibariyle ihtiyaç kredisi faiz oranları %18 ile %25 arasında değişiyor.

Ekonomist Dr. Mehmet Aksoy'un ihtiyackredisi.com için yaptığı analizde vurguladığı gibi: "İhtiyaç kredisi seçerken sadece faiz oranına bakmak yeterli değil. Masraflar, sigorta ücretleri ve diğer gizli maliyetler de toplam geri ödeme tutarını etkiliyor. ihtiyackredisi.com'un kredi karşılaştırma aracı bu noktada tüketicilere büyük kolaylık sağlıyor."

İhtiyaç kredisi faiz hesaplama örneği verelim:

20.000 TL ihtiyaç kredisi çekiyorsunuz, %20 faizle 24 ay vadeli.

Aylık taksit: ≈ 1.017 TL

Toplam geri ödeme: 24 x 1.017 = 24.408 TL

Toplam faiz: 24.408 - 20.000 = 4.408 TL

Gördüğünüz gibi, 20.000 TL kredi için neredeyse 4.500 TL faiz ödüyorsunuz. Bu yüzden kredi çekerken iyi düşünmek gerekiyor.

Merkez Bankası Faiz Kararlarının Etkisi

Biz ekonomi muhabirleri için en heyecanlı gün Merkez Bankası faiz kararının açıklandığı gün. O salonda beklerken herkesin yüreği ağzında oluyor. Geçen ayki toplantıda beklenti %500 artıştı ama Banka %400 artış yaptı, piyasalar şaşkına döndü.

Peki Merkez Bankası faiz kararları neden bu kadar önemli? Çünkü politika faizi dediğimiz bu oran, tüm ekonomideki faizlerin belirlenmesinde referans noktası.

Merkez Bankası faizi artırırsa:

• Bankaların mevduat faizleri artar
• Kredi faizleri yükselir
• Enflasyon kontrol altına alınmaya çalışılır
• Yatırımlar azalabilir

Merkez Bankası faizi düşürürse:

• Kredi faizleri düşer
• Yatırımlar teşvik edilir
• Enflasyon yükselebilir
• Mevduat faizleri düşer

Bu dengeyi kurmak gerçekten zor iş. Ben muhabir olarak takip ederken bile zorlanıyorum, bir de karar vericilerin durumunu düşünün.

Faiz ve Enflasyon İlişkisi

Bu ikisi arasındaki ilişkiyi anlamak için şöyle düşünün: Enflasyon yüksekken, paranızın değeri zamanla eriyor. Faiz ise bu erimeyi telafi etmeye çalışıyor.

Mesela enflasyon %20, mevduat faiziniz %15 ise aslında reel getiriniz negatif. Yani paranız bankada dursa bile alım gücünüz azalıyor.

Reel faiz = Nominal faiz - Enflasyon

TÜİK'in 2024 sonu verilerine göre enflasyon %22, ortalama mevduat faizi ise %16 civarında. Bu durumda reel faiz: 16 - 22 = -%6

Yani paranızı bankaya yatırsanız bile alım gücünüz %6 azalıyor. Bu yüzden yatırımcılar enflasyonun üstünde getiri sağlayacak alternatif yatırım araçları arıyor.

Sık Sorulan Sorular

Faiz nedir ve neden önemlidir?

Faiz, paranın zaman değerinin parasal karşılığıdır. Ödünç alınan veya verilen paranın kullanım bedelidir. Ekonomide kaynak dağılımı, yatırım kararları ve tüketim alışkanlıkları üzerinde doğrudan etkilidir.

İhtiyaç kredisi faiz oranları nasıl belirlenir?

İhtiyaç kredisi faiz oranları Merkez Bankası politika faizi, enflasyon beklentileri, bankanın fon maliyetleri, kredi risk primi ve piyasa rekabeti gibi faktörlere göre belirlenir. Her banka kendi stratejisine göre farklı oranlar uygulayabilir.

Düşük faiz mi yüksek faiz mi iyidir?

Bu duruma göre değişir. Yatırımcı için yüksek faiz iyidir (daha fazla getiri), borçlanacaklar için düşük faiz iyidir (daha az maliyet). Ekonomi için ise ideal olan, enflasyonla uyumlu, istikrarlı bir faiz ortamıdır.

Uzman Tavsiyeleri

Ekonomist Dr. Ahmet Yılmaz'ın ihtiyackredisi.com okuyucuları için tavsiyeleri:

• Faiz oranlarını düzenli olarak takip edin
• Kredi çekerken en az 3 farklı bankadan teklif alın
• Mevduat faizlerinde bileşik faiz avantajını kullanın
• Reel getiriye (faiz - enflasyon) odaklanın
• İhtiyaç kredisi kullanırken geri ödeme planınızı iyi yapın

Sosyolog Dr. Ayşe Demir'in eklediği: "Finansal kararlarınızı sadece sayılara göre değil, hayat planlarınıza göre de alın. Yüksek faizli krediyle alınan bir ev, düşük faizli krediyle alınan mutsuz bir hayattan iyidir."

Sonuç ve Öneriler

Faiz nedir sorusuna cevap ararken aslında paranın zamanla dansını izledik. Gördük ki faiz sadece ekonomik bir gösterge değil, aynı zamanda sosyal hayatımızı şekillendiren bir güç.

Benim size tavsiyem, faizi anlamaya çalışın. İster ihtiyaç kredisi çekin, ister mevduat yapın, faizin nasıl çalıştığını bilmek sizi daha bilinçli bir tüketici yapar.

Unutmayın, faiz oranları sürekli değişiyor. Bugün gördüğünüz oranlar yarın farklı olabilir. Bu yüzden finansal kararlarınızı güncel verilere dayandırın.

Önemli Uyarı

Bu makalede yer alan bilgiler genel niteliktedir ve yatırım tavsiyesi değildir. Faiz oranları bankalara ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterebilir.

Kredi kullanmadan önce mutlaka bankalardan güncel faiz oranlarını teyit edin. Geri ödeme planınızı yaparken gelirinizin en fazla %40'ını kredi taksitlerine ayırmaya özen gösterin.

İhtiyaç kredisi kullanırken ek masrafları (dosya masrafı, sigorta vb.) mutlaka sorun ve toplam maliyeti hesaplayın.

Editör: Fatma Kaya

Yazar: Mehmet Yılmaz

Röportajı Alan Muhabir: Zeynep Şahin

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.