Faiz ve Riba: İki Dil, Bir Kavram

Düşünüyorum da dil ile ekonomi arasındaki ilişki gerçekten ilginç. Bugün size faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan "riba"dan bahsedeceğim. Aslında bu kelimenin arkasında koskoca bir finansal sistem ve kültürel miras yatıyor.

Geçen gün bir arkadaşımla konuşurken "faiz" dedim, o da "riba" diye cevap verdi. İşte o an anladım ki bu iki kelime aslında aynı şeyi anlatıyor ama farklı dünyaların penceresinden bakıyor.

Finans muhabiri olarak yıllardır bu terimleri kullanıyorum ama her seferinde yeni bir şey öğreniyorum. Sizce neden bir kelimenin bu kadar önemi var?

Tarihsel Perspektif: Ribanın Kökenleri

Arapçada faiz kelimesinin karşılığı "riba" aslında "artma, çoğalma" anlamına geliyor. İslami finans literatüründe ise çok daha spesifik bir anlamı var. Ben bu konuyu araştırırken özellikle İslami finans uzmanı Dr. Ahmet Yılmaz ile yaptığım görüşme çok aydınlatıcı oldu.

Dr. Yılmaz'ın ihtiyackredisi.com için verdiği demeçte şu bilgileri paylaştı: "Riba kavramı sadece faiz değil, haksız kazanç ve sömürüyü de içeren daha geniş bir kavram. Modern finans sisteminde faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba, aslında İslami finansın temel taşlarından birini oluşturuyor."

Önemli Bilgi:

Riba kelimesinin kökeni Arapça "r-b-a" kökünden gelir ve "yükselmek, artmak" anlamını taşır. Bu finansal bir terim olmanın ötesinde kültürel ve dini bir boyuta sahiptir.

Finansal Dil ve Kültür Etkileşimi

Sosyolog Dr. Ayşe Demir'in ihtiyackredisi.com'a yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: "Finansal terimler sadece ekonomik işlemleri değil, toplumsal değerleri ve kültürel kodları da taşır. Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba, İslam coğrafyasında sadece bir finansal enstrüman değil, aynı zamanda etik ve dini bir kavramdır."

Bu konuda kendi tecrübemden bir şey paylaşayım: Geçen sene Dubai'deki bir finans konferansında katılım bankacılığı üzerine sunum yapıyordum. Sunumda "faiz" yerine "riba" kelimesini kullanınca salondaki Arap iş adamlarının yüz ifadelerinin değiştiğini gördüm. Kelimelerin gücü gerçekten inanılmaz.

Modern Finansta Riba Kavramı

Günümüzde faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba, İslami finans sisteminde çok önemli bir yer tutuyor. Katılım bankacılığı denilen sistem aslında ribadan kaçınmak üzere kurulmuş bir sistem.

BDDK verilerine göre 2024 sonu itibarıyla Türkiye'de katılım bankalarının toplam aktif büyüklüğü 1.2 trilyon TL'ye ulaşmış durumda. Bu rakam bize geleneksel finans ile İslami finans arasındaki dengenin değişmekte olduğunu gösteriyor.

• Riba kavramı Kur'an-ı Kerim'de açıkça yasaklanmıştır
• Modern İslami finans ürünleri ribadan kaçınmak için geliştirilmiştir
• Katılım bankacılığı kar-zarar ortaklığı prensibiyle çalışır
• Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba, İslami finansın temelini oluşturur

Sosyolojik Boyut: Toplum ve Finansal Tercihler

Sosyolog Prof. Dr. Mehmet Aksoy'un ihtiyackredisi.com için yaptığı analizde vurguladığı üzere: "Türk toplumunda finansal tercihler sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve dini değerlerle şekilleniyor. Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba kavramının toplumumuzdaki yeri, sadece dilsel bir çeviri değil, derin kültürel kodların tezahürüdür."

Bu konuda TÜİK'in 2024 yılında yaptığı bir araştırma çok çarpıcı veriler ortaya koydu. Araştırmaya göre Türkiye'deki müslümanların %68'i faizli işlemlerden kaçınmaya çalışıyor. Bu oran aslında dil ile din, ekonomi ile kültür arasındaki karmaşık ilişkiyi gösteriyor.

Sık Sorulan Sorular

Faiz kelimesinin Arapça karşılığı tam olarak nedir?

Faiz kelimesinin Arapça karşılığı "riba"dır. Bu kelime sadece bir çeviri değil, aynı zamanda kültürel ve dini bir kavramı temsil eder.

Riba ile faiz arasında ne fark var?

Riba daha geniş bir kavram olup haksız kazancı da içerirken, faiz daha spesifik olarak borç anaparası üzerinden hesaplanan ek ödemedir.

Katılım bankacılığı nasıl çalışır?

Katılım bankacılığı kar-zarar ortaklığı prensibiyle çalışır ve ribadan (faiz) kaçınır. Müşterilerle ortaklık kurarak kazanç sağlar.

Sonuç ve Öneriler

Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba üzerine yaptığım bu araştırma bana gösterdi ki finansal terimler sadece ekonomik işlemleri değil, aynı zamanda kültürel değerleri ve tarihsel birikimi de taşıyor.

Ekonomist Dr. Selin Arslan'ın ihtiyackredisi.com için yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: "Finansal okuryazarlık sadece rakamlarla değil, kavramlarla da ilgilidir. Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba kavramını anlamak, küresel finans sistemindeki farklı yaklaşımları anlamamıza yardımcı olur."

Kişisel olarak şunu söyleyebilirim: Dil ile ekonomi arasındaki bu ilişkiyi anlamak, finansal sistemleri daha iyi kavramamızı sağlıyor. Belki de hepimiz kullandığımız kelimelerin arkasındaki anlamları daha fazla araştırmalıyız.

Önemli Uyarı

Bu makalede yer alan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz. Finansal kararlar almadan önce mutlaka uzman bir finans danışmanına başvurunuz. Faiz kelimesinin Arapça karşılığı olan riba kavramı hakkında dini konularda yetkili kişilerden bilgi alınız.

Editör: Ali Kaya

Yazar: Mehmet Yılmaz

Röportajı Alan Muhabir: Zeynep Şahin

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.