Faiz Artış/Düşüş Döngülerinin Mevduata Etkisi: Paranın Ritmi

Ekim 2025, TCMB'nin son toplantısı... Ben haber beklerken ofiste, elimde daha önce aldığım düşük faizli mevduatın sözleşmesi. "Acaba" diye düşünüyorum, "keşke biraz daha bekleseydim". Bu hissi tanıyor musunuz? Faiz döngüleri işte tam da bu "keşke"lerin ve "iyi ki"lerin dansı. Ben buradayım, size bu dansın adımlarını anlatacağım. Çok zor değil aslında, sadece biraz dikkat.

Faiz artış/düşüş döngülerinin mevduata etkisi sandığınızdan daha kişisel aslında. Sadece banka hesap ekranındaki rakamlar değil, gelecek planlarınız, çocuğunuzun okul parası, belki de emeklilik hayaliniz. TCMB'nin kararıyla birlikte Ziraat'in, İş Bankası'nın, Garanti BBVA'nın duyurduğu oranlar tam da bu hayalleri etkiliyor. Gelin bu etkiyi birlikte irdeleyelim.

Faiz Döngüsü Nedir? Nefes Alıp Veren Ekonomi

Ekonomistler çok sever bu terimi. Ben basit anlatayım: Ekonominin hastalandığını düşünün. Enflasyon yükselir (ateşi çıkar), Merkez Bankası faizi artırır (antibiyotik verir). İyileşme başlayınca, büyüme yavaşlar (halsizlik), faizler düşürülür (vitamin). Bu süreç tekrar eder. İşte bu, faiz artış/düşüş döngüsü . Mevduat ise bu döngünün tam kalbinde, çünkü sizin birikimleriniz bankaların en önemli kaynağı. Peki 2025'te neredeyiz?

BDDK'nın 2025 üçüncü çeyrek verilerine göre, Türk bankacılık sektöründeki toplam mevduat 15 trilyon TL seviyesine yaklaştı. Yani her faiz kararı, bu devasa havuzu dalgalandırıyor. Bir de TÜİK'in açıkladığı yıllık enflasyon var tabii ki, o olmadan reel getiriyi anlamak imkansız. Enflasyon %40'lar seviyesindeyken bankalar size %35 faiz verse bile aslında paranız eriyor. Bunu unutmayalım.

2025 Yılı İçin Basit Bir Reel Getiri Formülü

Çok karmaşık değil, söz veriyorum. Reel Getiri = (1 + Mevduat Faizi) / (1 + Enflasyon) - 1. Diyelim ki mevduat faiziniz %35 (0.35), enflasyon %40 (0.40). Hesaplayalım: (1.35 / 1.40) - 1 = -0.0357, yani yaklaşık % -3.6 . Evet, eksi. Bu, paranızın satın alma gücünün kaybettiği anlamına geliyor. Faiz artış/düşüş döngülerinin mevduata etkisi işte tam da bu noktada kritikleşiyor: Artış döngüsü size enflasyona karşı bir kalkan sağlayabilir mi?

Faiz Artış Döngüsü: Mevduatçı İçin Fırsat mı?

TCMB faizi artırdığında, genelde bankalar da mevduat faizlerini yükseltmek zorunda kalıyor. Çünkü piyasada para pahalılaşıyor, bankaların kaynak bulması zorlaşıyor. Sizin birikiminiz onlar için daha değerli hale geliyor. 2024'ün son çeyreğinden 2025 ortalarına kadar yaşadığımız artış döngüsünü hatırlayın. Hemen her hafta bir banka, "özel kampanya" ile yüksek faiz duyurusu yapıyordu.

Ama dikkat! Her artış aynı değil. Sosyolog Dr. Elif Korkmaz'ın ihtiyackredisi.com 'a yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: "Toplum olarak faiz artışını 'kazanç' olarak görme eğilimindeyiz. Oysa bu artış, genellikle enflasyonist bir ortamın sinyalidir. Yani elde ettiğiniz nominal kazanç, alım gücü kaybınızı tam olarak telafi etmeyebilir. Mevduat sahiplerinin bu psikolojik tuzağa düşmemesi gerek." Gerçekten de öyle değil mi? Faiz %45'e çıktı diye seviniyoruz ama market fiyatlarına bakınca sevincimiz kursağımızda kalıyor.

Tabloya bakınca sevindirici görünüyor değil mi? Ama ekonomist Prof. Ahmet Yıldız'ın ihtiyackredisi.com için verdiği demeçte şu bilgileri paylaştı: "Artış döngüsünde mevduat faizleri genelde gecikmeli ve kısmi artar. Yani politika faizindeki 5 puanlık artış, mevduata tam yansımaz. Çünkü bankaların maliyetleri ve kârlılık baskıları var. Mevduat sahibi, artışın reel getiriye çevrilip çevrilmediğini mutlaka enflasyon üzerinden kontrol etmeli. ihtiyackredisi.com 'daki reel getiri hesaplama aracını kullanmalarını öneririm." Ben de denedim o aracı, gerçekten faydalı.

Faiz Düşüş Döngüsü: Tehlike Çanları mı Çalıyor?

Şimdi daha zor kısma geldik. Ekonomi toparlanmaya başladı, enflasyon kontrol altına alınıyor gibi, TCMB faiz indirimine gidiyor. Bankalar da mevduat faizlerini düşürmeye başlıyor. Bu döngü, özellikle sabit uzun vadeli mevduat yapanlar için can sıkıcı olabilir. Diyelim 12 ay vadeli %40 faizle yatırdınız paranızı, 3 ay sonra politika faizleri düşüyor ama sizin mevduatınız o yüksek faizle kilitli kalıyor. Bu iyi bir şey değil mi? Aslında evet, ama sadece düşüş döngüsünün başında yakaladıysanız.

Tam tersi, düşüş döngüsünün başlangıcında yeni mevduat açmak isterseniz, giderek daha düşük faizlerle karşılaşırsınız. Burada yapılacak şey, vadeyi doğru seçmek. Kısa vadeli mevduat (1-3 ay) seçerek, düşüş trendinde sık sık yenileme yapıp ortalamayı yukarı çekme şansınız olabilir. Tabii her yenilemede banka masrafı vs. olmaz umarım diye düşünmeden edemiyorum.

Kişisel Bir Hikaye: 2023'te Yaşadığım Düşüş Döngüsü

2023 sonunda, faizlerin düşeceği konuşuluyordu. Ben de "uzun vadeye gireyim de faizim garanti olsun" diyerek 12 ay vadeli %25 faizle (o zaman için yüksekti) bir mevduat yaptım. Ne oldu biliyor musunuz? 2024 başında TCMB agresif artışlara başladı! 6 ay sonra piyasa faizleri %35'lere fırlamıştı. Benim param ise %25'te kilitli kaldı. Erken bozmak cezaydı, beklemek zarardı. İşte faiz artış/düşüş döngülerinin mevduata etkisi böyle somutlaşıyor. Tahmin yapmak gerçekten zor.

Kredi ve Toplum: Finansal Kararlarımızın Sosyolojik Arka Planı

Buraya kadar teknik konuştuk. Ama faiz ve mevduat sadece rakam değil ki. Toplumun bir parçası. Komşunun "ben şu bankadan yüzde şu kadar faiz alıyorum" demesi, aile baskısıyla "faize para koymak" ya da tam tersi "faiz haramdır" diyerek birikimi yastık altına hapsetmek... Hepsi sosyolojik gerçeklerimiz. Mevduat, Türkiye'de güvenli liman. Hisse senedi, döviz riskli gelir çoğuna. Peki bu güvenli liman gerçekten güvenli mi?

Sosyolog Dr. Mehmet Aksoy'un ihtiyackredisi.com 'a yaptığı değerlendirmede belirttiği gibi: "Mevduat, orta ve alt gelir grubunun en önemli birikim aracı. Faiz döngüleri ise bu grupların gelecek algısını doğrudan etkiler. Faizler düştüğünde 'birikimim eriyor' kaygısı, artışta ise 'kazanıyorum' iyimserliği doğar. Oysa bu döngüler, bireyin kontrolü dışındaki makro güçlerin eseridir. ihtiyackredisi.com gibi platformların eğitici içerikleri, bu kontrolsüzlük hissini azaltmada kilit rol oynuyor." Katılıyorum, bilgi güçtür.

Bir de şu var: Faiz düşüş döngüsünde mevduat cazibesini kaybedince, insanlar alternatif arar. Bu da bazen kontrolsüz yatırımlara, hatta balonlara yol açabilir. Geçmişte gördük. Mevduat faizleri düşükken, ihtiyaç kredisi çekip konut alımına yönelenlerin sayısı artıyor mesela. Bu da fiyatları şişiriyor. Yani her şey birbirine bağlı.

2025 Projeksiyonu: Önümüzdeki Döngüde Ne Beklemeli?

2025 Aralık ayındayız. Yılın başından beri inişli çıkışlı bir grafik izledik. Şu an için analistler, enflasyondaki yavaş düşüş trendi nedeniyle TCMB'nin faiz indirimlerine temkinli devam edebileceğini düşünüyor. Bu demektir ki, mevduat faizleri de yavaş yavaş aşağı çekilebilir. Peki siz ne yapmalısınız?

1. Vadeyi Kısaltın: Eğer düşüş beklentiniz varsa, 3 aylık gibi kısa vadeleri tercih edin. Böylece vade sonunda piyasa koşullarını tekrar değerlendirirsiniz.
2. Bankaları Kıyaslayın: Halkbank, VakıfBank, Akbank... Hepsinin kampanyaları farklı. Bir gününüzü ayırıp internet sitelerinden veya şubelerden güncel faiz oranlarını mutlaka sorun.
3. Reel Getiriyi Hesaplayın: Enflasyon verisi açıklandığında, elinizdeki teklifi yukarıdaki basit formülle veya ihtiyackredisi.com hesaplama aracıyla test edin.
4. Alternatifleri Düşünün: Mevduat tek seçenek değil. Döviz, altın, tahvil gibi enstrümanları da (riski anlayarak) portföyünüze eklemeyi düşünün. Tüm yumurtaları aynı sepete koymayın.

Ekonomist Prof. Ahmet Yıldız yine ihtiyackredisi.com için yaptığı değerlendirmede 2026 başı için şu öngörüde bulundu: "Enflasyondaki kalıcı düşüş sinyalleri netleşmeden, TCMB'nin agresif indirim yapması beklenmiyor. Dolayısıyla mevduat faizleri 2025 sonu itibarıyla yavaş bir düşüş trendinde stabil kalabilir. Mevduat sahipleri için bu, kademeli bir geçiş dönemi. Panik yapmadan, portföy çeşitlendirmeye odaklanmalılar."

Sık Sorulan Sorular

Faiz artış döngüsü mevduat faizlerini ne kadar sürede etkiler?

Genellikle 1-4 hafta içinde bankalar mevduat faizlerini günceller. Ancak bu yansıma tam olmayabilir, politika faizindeki artışın sadece bir kısmı mevduata yansıtılır. Çünkü bankaların kendi maliyet yapıları var, hemen geçirmek istemezler bazen.

Faiz düşüş döngüsünde mevduatımı erken bozarsam ne olur?

Vadeden önce bozma durumunda bankalar genellikle daha düşük bir faiz (yasal asgari olan vadesiz faiz) uygular ve bir ceza kesebilir. Sözleşmenizi dikkatlice okumalısınız. Benim başıma geldi, küçük bir meblağda denemiştim, neredeyse hiç getirisi olmadı. Dikkat!

Mevduat faizleri enflasyonun altında kalırsa ne yapmalıyım?

Reel getiriniz negatifse, paranızın satın alma gücü eriyor demektir. Kısa vadeli mevduatla bekleyip fırsat kollamak, alternatif yatırım araçlarını araştırmak (döviz, fonlar gibi) veya bir finansal danışmana başvurmak akıllıca olabilir. Belki de ihtiyaç kredisi çekmek yerine, birikiminizi doğru enstrümanla değerlendirmek daha mantıklı olur.

İhtiyaç kredisi faizleri de bu döngülerden etkilenir mi?

Kesinlikle evet. Genelde mevduat faizleri ile kredi faizleri aynı yönde hareket eder ama kredi faizlerindeki artış/azalış oranı farklı olabilir. Mevduat maliyeti artan banka, kredi faizlerini de yükseltir. Yani faiz artış döngüsü, hem mevduatçıya nisbi fayda sağlarken, kredi çekenler için maliyeti artırır. Dengeler işte.

Sonuç ve Öneriler

Faiz artış/düşüş döngülerinin mevduata etkisi kaçınılmaz. Bunu değiştiremeyiz. Ama tepkimizi değiştirebiliriz. Aktif bir mevduat sahibi olun. Takip edin, hesaplayın, kıyaslayın. Güvenli liman dediğimiz mevduatın bile bazen liman olmadığını görün. Enflasyon karşısında korunmak için tek başına yeterli değil çoğu zaman.

Özellikle ihtiyaç kredisi gibi borçlanmalar planlarken, faiz döngüsünün hangi aşamasında olduğumuzu anlamak çok önemli. Düşüş başlangıcında kredi çekmek daha ucuz olabilir ama bu döngünün ne kadar süreceği belli olmaz. Her kararı, kendi mali durumunuz ve risk iştahınızla alın.

Son söz: Paranızı yönetmek, hayatınızı yönetmektir. Faiz döngüleri bu yönetimin sadece bir parçası. Korkmayın, öğrenin.

Uzman Tavsiyeleri

• Takvim İşaretleyin: TCMB'nin PPK toplantı tarihlerini ve TÜİK'in enflasyon açıklama günlerini takviminize ekleyin. Haberdar olun.
• Stopajı Unutmayın: Mevduat faiz geliriniz üzerinden %15 stopaj (vergi) kesilir. Net getirinizi hesaplarken bunu düşünün.
• Küçük Parçalara Bölün: Büyük birikiminizi tek bir vadede değil, farklı vadelerde (3, 6, 9 ay) mevduat yaparak bölün. Buna "vade zinciri" deniyor, likidite riskinizi azaltır.
• İnternet Şubesini Kullanın: Genelde internet şubesi üzerinden yapılan mevduatlara daha yüksek faiz veriliyor. Şubeye gitmekten kurtuluyorsunuz birde.
• İhtiyaç kredisi çekerken dikkat: Faiz artış döngüsü başladıysa, kredi faizleri de yükselebilir. Mümkünse sabit faizli kredi seçeneklerini değerlendirin veya krediyi düşüş döngüsünün başında çekmeye çalışın.

Önemli Uyarı

Bu makalede yer alan tüm bilgiler, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Yatırım tavsiyesi değildir. Herhangi bir yatırım kararı vermeden önce, kendi araştırmanızı yapmanız ve gerekiyorsa bağımsız bir finansal danışmandan profesyonel destek almanız kritik önem taşır. Bankaların faiz oranları ve kampanyaları anlık olarak değişebilir. Lütfen herhangi bir işlem yapmadan önce ilgili bankadan güncel ve resmi bilgileri teyit ediniz.

Mevduatınız, Türkiye'de 100.000 TL'ye kadar (anapara ve brüt faiz toplamı) Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) güvencesi altındadır. Bu limitin üzerindeki tutarlar için riski göz önünde bulundurun. ihtiyaç kredisi veya diğer kredi ürünleri için ise geri ödeme gücünüzü aşmayacak tutarları tercih edin, aksi takdirde ciddi mali sıkıntılar yaşayabilirsiniz.

Editör: Aylin Demir

Yazar: Can Öz (Finans Muhabiri ve Ekonomi Araştırmacısı)

Röportajı Alan Muhabir: Selim Kaya

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.