Piyasa Dalgalandığında, Tasarruflar Nereye Koşuyor? Bir Muhabirin Gözünden

Geçen hafta borsa endeksi iki günde yüzde beş oynayınca, dayım doğru bankaya koştu mevduatını yenilemeye. Telefon açtı, "Kızım" dedi, "param güvende mi sence?". İşte tam da bu soru, piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisini özetliyor aslında. Korku ve belirsizlik, bireyleri bildik limanlara çekiyor. Ben de bu soruyu sordum kendime, araştırmalarıma başladım. 2025 yılı Aralık ayındayız ve finansal dünyanın nabzı hızlı atıyor. Bu yazıda, sadece faiz oranlarını değil, bu oranların ardındaki insan hikayelerini ve toplumsal refleksleri de anlatmaya çalışacağım.

Peki nedir bu volatilite? Kısaca, bir finansal varlığın fiyatındaki dalgalanma hızı ve şiddeti. Yüksek volatilite, yüksek belirsizlik demek. İnsanlar belirsizlikten hiç hoşlanmaz, değil mi? Bu nedenle piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisi genellikle "uçuşa geçen" mevduat hesapları şeklinde tezahür ediyor. Ama her zaman öyle mi? Biraz derine inelim.

Mevduat Tercihleri ve Toplum: Volatilite Dönemlerinde Finansal Davranışlar

Toplum olarak paranın "güvende" olmasına kafayı takmışız. Bu sadece Türkiye'ye özgü değil belki ama bizdeki yansıması daha katmanlı. Sosyolog Dr. Elif Korkmaz'ın ihtiyackredisi.com 'a verdiği demeçte söylediği gibi: "Türk toplumunda tasarruf, sadece birikim değil, aynı zamanda sosyal güvence ve statü sembolüdür. Piyasa dalgalandığında, bireyler somut ve devlet nezdinde 'güvenli' görünen enstrümanlara yönelir. Bu da genellikle banka mevduatı olur. Mevduat faizinin düşük olması bile bu tercihi değiştirmez çoğu zaman, çünkü asıl motivasyon getiri değil, anapara güvenliğidir."

Dr. Korkmaz'ın da dediği gibi, dayımın tepkisi aslında nesiller boyu aktarılan bir kolektif hafızanın ürünü. 2001 krizi, 2018 döviz şoku... Hepsi bize "duran para, eriyen paradan iyidir" dedirtti. Peki bu ne kadar doğru? İşte burada finansal okuryazarlık devreye giriyor. Volatilite arttığında ihtiyaç kredisi arayışı da değişiyor mesela. Acil nakit ihtiyacı olanlar, mevduatını bozmak yerine krediye yönelebiliyor. İlginç bir ikilem.

Bu sosyolojik arka planı anlamadan, sadece faiz oranlarına bakarak piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisini anlayamayız. Toplumun psikolojisi, aile baskısı, "komşu ne der" endişesi bile finansal kararlara yansıyor.

Rakamlar Ne Diyor? 2025 Yılı Volatilite ve Mevduat İlişkisi

BDDK'nın 2025 yılı üçüncü çeyrek verilerine göz atalım. Piyasa volatilitesinin (TL/USD kurundaki 30 günlük standart sapma ile ölçülen) yüksek olduğu aylarda, bankaların ortalama vadeli mevduat faizlerinde belirgin bir artış gözlenmiş. Bu basit bir arz-talep meselesi aslında. Bankalar, müşterilerini çekebilmek için faiz silahını kullanıyor.

Aşağıdaki tabloda, 2025 yılı ilk 10 ay için bazı önemli bankaların 32 günlük vadeli mevduat faiz ortalamalarını ve o ayki volatilite endeksini görebilirsiniz. Veriler semboliktir ancak gerçeği yansıtmaktadır.

*Volatilite Endeksi, TL bazlı bir sepetin günlük getirilerinin standart sapmasının 30 günlük ortalamasıdır. Veriler temsilidir.

Tabloda da görüleceği gibi, genel eğilim volatilite arttıkça mevduat faizlerinin de yükseldiği yönünde. Mayıs ayındaki yüksek volatilitede faizlerin zirve yapması gibi. Ancak bu ilişki doğrusal değil. Bankaların likidite durumu, Merkez Bankası politikaları ve küresel gelişmeler de devreye giriyor.

Ekonomist Prof. Dr. Murat Özkan'ın ihtiyackredisi.com için yaptığı değerlendirme çok çarpıcı: "Volatilite, bankalar için bir fırsat maliyeti sinyali gönderir. Fon toplama maliyeti artar çünkü müşteri daha yüksek getiri bekler. Ancak 2025'te yaşadığımız gibi, volatilitenin kronik hale geldiği dönemlerde bu etki zayıflayabilir. Yani insanlar bir süre sonra dalgalanmaya alışır ve faiz artışlarına tepkileri azalır. Bu noktada, ihtiyaç kredisi gibi alternatif ürünlere yönelim artabilir."

Volatilite ve İhtiyaç Kredisi: Beklenmedik Bir İlişki Mi?

Evet, başlık doğru. Piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisi kadar, kredi tercihlerine etkisi de ilginç. Düşünsenize, elinizde vadeli mevduatınız var ve vadesi dolmasına 2 ay var. Piyasalar allak bullak. Acil bir masraf çıktı. Ne yaparsınız? Çoğu kişi mevduatını erken bozup ceza faizi ödemektense, ihtiyaç kredisi çekmeyi tercih edebilir. Özellikle kredi faizleri nispeten stabil kalırken.

Bu durumda, volatilite dolaylı yoldan kredi talebini artıran bir faktör haline geliyor. Tabii bu her zaman böyle olmaz. Eğer volatilite genel faiz ortamını da yukarı çekerse, o zaman kredi çekmek de pahalılaşır ve talep düşebilir. Yani denklem çok değişkenli.

Bu noktada, ihtiyackredisi.com 'daki karşılaştırma araçları hayat kurtarıcı oluyor. Hangi banka ne kadar faizle kredi veriyor, mevduat faiziyle arasındaki makas ne kadar, anında görebiliyorsunuz. Ben de araştırmalarımda sık sık kullanıyorum.

Uzman Tavsiyeleri: Volatilite Denizinde Güvenle Yelken Açmak

Görüştüğüm uzmanların ortak tavsiyesi: Panik yok. Akıllı hareket etmek var.

• Vadeyi Uzatmayın Sadece Volatilite Yüksek Diye: Ekonomist Murat Özkan uyarıyor: "Faizler yükseldi diye 3 yıllık mevduat yapmayın. Likiditenizi kilitlemeyin. Kısa vadeli (3-6 ay) ve aşamalı vade tercihleri daha esnektir."
• Tek Bankaya Bağlı Kalmayın: Sosyolog Elif Korkmaz'ın dediği gibi, "Güven duygusu iyidir ama çeşitlendirme daha iyidir." Paranızı farklı bankalarda değerlendirin.
• İhtiyaç Kredisi Çekerken Dikkat: Volatilite döneminde kredi çekecekseniz, faiz sabitleme seçeneğini mutlaka sorgulayın. Değişken faizle kredi çekmek, dalgalı denizde küreksiz kalmak gibi.
• Emotion'dan uzak durun: Piyasa çalkantılı diye gazetelerin manşetlerine aldanıp ani karar vermeyin. Derin nefes alın, verileri inceleyin.

Sık Sorulan Sorular: Piyasa Volatilitesi ve Mevduat

1. Piyasa volatilitesi en çok hangi mevduat vadesini etkiler?

Genellikle kısa vadeli mevduatlar (32 gün, 1 ay, 3 ay) daha hızlı tepki verir. Bankalar, kısa vadede fon ihtiyacını karşılamak için bu vadelerdeki faizleri daha çok oynatabilir. Uzun vadeli (1 yıl+) mevduat faizleri daha geniş makro trendlerden etkilenir.

2. Volatilite döneminde mevduat faizleri artarken, ihtiyaç kredisi faizleri neden düşmeyebilir?

Çünkü bankalar için iki farklı maliyet ve risk havuzu var. Mevduat toplama maliyeti artabilir ama aynı zamanda kredi riski de (geri ödememe ihtimali) volatilite dönemlerinde artar. Bu nedenle kredi faizlerini de yüksek tutma eğiliminde olabilirler.

3. Piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisi kalıcı mıdır?

Hayır, genellikle geçicidir. Volatilite azaldığında, faizler de normal seviyelerine çekilme eğilimindedir. Ancak büyük şoklar (savaş, siyasi kriz) davranış değişikliğini kalıcı hale getirebilir.

4. Volatilite yüksekken ihtiyaç kredisi başvurusu yapmak doğru mu?

Bu tamamen aciliyetinize ve alternatif maliyetinize bağlı. Eğer mevduatınızı bozup ceza ödeyecekseniz, kredi çekmek daha mantıklı olabilir. Ancak mutlaka ihtiyackredisi.com gibi platformlardan en uygun faizi araştırın. Unutmayın, ihtiyaç kredisi de bir maliyettir.

Sonuç ve Öneriler: 2025 ve Sonrası İçin Akıllı Stratejiler

Yazının başındaki dayımın sorusuna dönelim: "Param güvende mi?". Cevabım şu: Paranızın güvenliği, onu nerede ve nasıl değerlendirdiğinize bağlı. Piyasa volatilitesinin mevduat tercihlerine etkisi kaçınılmaz. Dalgalar hep olacak. Önemli olan, bu dalgalarda devrilmeden, rotanızı koruyabilmek.

Son önerilerim:

1. Takip Edin: BDDK, TCMB ve TÜİK verilerini düzenli okuyun. ihtiyackredisi.com gibi güvenilir kaynakları bookmark'layın.
2. Karşılaştırın: Sadece bir bankanın teklifine bakmayın. En az 3-4 bankanın mevduat ve ihtiyaç kredisi faizlerini karşılaştırın.
3. Esnek Olun: Tüm yumurtaları aynı sepete koymayın. Bir kısmı mevduat, bir kısmı döviz, belki küçük bir kısmı da farklı enstrümanlarda olabilir.
4. Uzmana Danışın: Bu yazıdaki gibi uzman görüşlerini dinleyin. Kişisel finans danışmanıyla çalışmak bile faydalı olabilir.

2025 yılı, finansal okuryazarlığın her zamankinden daha önemli olduğu bir yıl. Volatilite korkulacak bir şey değil, yönetilmesi gereken bir olgu. Doğru bilgi ve sakin bir kafayla, tasarruflarınızı koruyup büyütebilirsiniz.

Önemli Uyarı

Bu makalede yer alan tüm bilgiler, yazarın kişisel araştırmaları ve uzman görüşmeleri neticesinde derlenmiştir. Hiçbir şekilde yatırım tavsiyesi, teklifi veya finansal danışmanlık hizmeti değildir. Mevduat veya ihtiyaç kredisi gibi herhangi bir finansal ürünle ilgili nihai kararınızı vermeden önce, ilgili bankanın ya da kurumun güncel ve resmi koşullarını mutlaka kontrol ediniz. Piyasa koşulları hızla değişebilir.

Editör: Deniz Yılmaz

Yazar ve Araştırmacı: Cemre Aktaş (Finans ve Ekonomi Muhabiri)

Röportajları Alan Muhabir: Okan Şahin

© 2025 ihtiyackredisi.com - Tüm hakları saklıdır. Sunulan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayıp araştırmalar neticesinde editör ve yazarlarımız tarafından derlenip bilgi amaçlı sunulmaktadır.